Trong bối cảnh kinh tế hiện đại, logistics đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa chuỗi cung ứng và gia tăng hiệu quả kinh doanh. Hai mô hình logistics phổ biến hiện nay là 3PL và 4PL, mang đến những giải pháp chuyên nghiệp, phù hợp với nhu cầu của từng doanh nghiệp. Cùng tìm hiểu sự khác biệt và lợi ích của hai mô hình này để lựa chọn giải pháp tối ưu.
1.1PL - First Party Logistics - Logistics tự cấp
1PL (First Party Logistics) là mô hình logistics mà toàn bộ hoạt động như vận chuyển, lưu kho và phân phối hàng hóa đều do shop hoặc doanh nghiệp tự quản lý. Điều này đòi hỏi họ phải sở hữu đầy đủ phương tiện, cơ sở hạ tầng và nhân lực để vận hành mà không cần đến bên thứ ba.
Mô hình này phù hợp với các shop hoặc doanh nghiệp vừa và nhỏ hoạt động trong phạm vi hẹp, hoặc những công ty lớn có đủ nguồn lực và chuyên môn để tự kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng. Ưu điểm nổi bật của 1PL là kiểm soát chặt chẽ quy trình logistics, đảm bảo chất lượng và tối ưu chi phí dài hạn.
Tuy nhiên, thách thức của 1PL nằm ở chi phí đầu tư ban đầu cao, yêu cầu kinh nghiệm quản lý và rủi ro trong vận hành.
Ví dụ điển hình cho mô hình này là một nông trại trái cây tươi. Chẳng hạn, nông trại A trồng nhiều loại hoa quả như xoài, cam, bưởi. Họ tự đầu tư xe tải nhỏ để vận chuyển sản phẩm từ vườn đến chợ đầu mối hoặc các cửa hàng bán lẻ trong thành phố. Tất cả các khâu từ thu hoạch, đóng gói đến vận chuyển đều do nhân viên nông trại đảm nhiệm. Mặc dù cách làm này giúp họ kiểm soát tốt chất lượng sản phẩm và đảm bảo sự tươi ngon khi đến tay người tiêu dùng, nhưng nó cũng đi kèm với những khó khăn như chi phí vận hành cao và rủi ro trong quản lý.
2. 2PL - Second Party Logistics hay Cung cấp dịch vụ logistics bên thứ hai
2PL (Second Party Logistics) là mô hình logistics mà trong đó, nhà bán hàng hợp tác với một công ty bên ngoài để thực hiện một hoặc một số khâu cụ thể trong chuỗi cung ứng. Thay vì tự mình quản lý toàn bộ quá trình vận hành, doanh nghiệp thuê các đơn vị chuyên môn để đảm bảo hiệu suất cao hơn, tiết kiệm chi phí và giảm thiểu rủi ro. Điều này giúp các nhà bán hàng tập trung tối đa vào hoạt động kinh doanh cốt lõi của mình.
Các công ty cung cấp dịch vụ 2PL thường đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ quan trọng trong logistics. Chúng bao gồm vận tải hàng hóa qua đường bộ, đường biển, hoặc đường hàng không; cung cấp dịch vụ lưu trữ và quản lý hàng hóa tại các kho chuyên dụng; xử lý thủ tục xuất nhập khẩu phức tạp; và quản lý các khoản chi phí liên quan đến vận chuyển. Với phương tiện vận tải chuyên dụng và đội ngũ chuyên môn cao, các công ty 2PL đảm bảo quy trình logistics được thực hiện hiệu quả, giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa chi phí cho doanh nghiệp.
Ví dụ thực tế: Một shop kinh doanh muốn giảm thiểu thời gian giao hàng, tối ưu chi phí vận chuyển và đảm bảo hàng hóa đến tay khách hàng nhanh chóng. Sau quá trình nghiên cứu, shop đã lựa chọn Vận tải Thiên Phú làm đối tác logistics 2PL của mình. Đây là một đơn vị uy tín, chuyên cung cấp các giải pháp logistics toàn diện, và đã đồng hành cùng hàng ngàn shop kinh doanh trên cả nước.
3. 3PL - Third Party Logistics - Cung cấp dịch vụ Logistics bên thứ ba
3PL (Third Party Logistics) là hình thức logistics mà một công ty bên ngoài được thuê để thay mặt chủ hàng quản lý và thực hiện các dịch vụ logistics. Các hoạt động này có thể bao gồm thủ tục xuất khẩu, vận chuyển nội địa, thông quan hàng hóa, lưu kho, xử lý chứng từ và nhiều dịch vụ khác liên quan đến chuỗi cung ứng.
Mô hình 3PL mang tính tích hợp cao, kết hợp chặt chẽ giữa vận chuyển, lưu trữ hàng hóa và xử lý thông tin. Các dịch vụ này được thực hiện dựa trên hợp đồng dài hạn (tối thiểu một năm) hoặc theo yêu cầu đặc biệt của khách hàng. Doanh nghiệp có thể lựa chọn thuê ngoài toàn bộ quy trình logistics hoặc chỉ một phần công việc cụ thể, giúp tối ưu hóa chi phí và tập trung vào các hoạt động kinh doanh cốt lõi.
Quan hệ giữa các công ty sử dụng 3PL và nhà cung cấp dịch vụ thường rất chặt chẽ, được xây dựng dựa trên sự chia sẻ thông tin, rủi ro và lợi ích. Mô hình này không chỉ giúp giảm tải cho doanh nghiệp mà còn đảm bảo hiệu quả hoạt động nhờ vào chuyên môn và kinh nghiệm của các nhà cung cấp dịch vụ logistics.
4. 4PL - Fourth Party Logistics – Logistics chuỗi phân phối hay nhà cung cấp Logistics chủ đạo
4PL (Fourth Party Logistics) là một cấp độ cao hơn trong chuỗi logistics, được thiết kế để quản lý toàn bộ chuỗi cung ứng thay cho khách hàng. Thuật ngữ này lần đầu được giới thiệu bởi công ty tư vấn Accenture vào năm 1996, định nghĩa 4PL là "nhà tích hợp chuỗi cung ứng", kết nối các nguồn lực, công nghệ và khả năng của chính mình với các nhà cung cấp dịch vụ bổ sung để cung cấp một giải pháp chuỗi cung ứng toàn diện.
Khác với 3PL, 4PL không chỉ thực hiện logistics mà còn đóng vai trò quản lý và điều phối mọi hoạt động trong chuỗi cung ứng. 4PL là điểm kết nối duy nhất giữa khách hàng và tất cả các nhà cung cấp dịch vụ logistics, giúp đảm bảo mọi công đoạn trong chuỗi cung ứng diễn ra trơn tru và hiệu quả.
Ví dụ, với một doanh nghiệp sản xuất rau sạch, nếu sử dụng 4PL, toàn bộ hoạt động logistics từ thu hoạch rau tại vườn, vận chuyển đến nhà máy chế biến, lưu kho, phân phối đến hệ thống cửa hàng bán lẻ, đến xử lý hàng thừa, hàng trả lại đều được công ty 4PL đảm nhiệm. Điều này giúp doanh nghiệp tập trung hoàn toàn vào hoạt động sản xuất, đồng thời tối ưu hóa quy trình hậu cần với sự hỗ trợ chuyên nghiệp từ các đối tác logistics.
5. 5PL - Fifth Party Logistics - Logistics bên thứ năm
5PL (Fifth Party Logistics) là mô hình logistics tiên tiến nhất hiện nay, đặc biệt phù hợp với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực Thương mại điện tử (TMĐT). Mô hình này không chỉ dừng lại ở việc cung cấp các dịch vụ logistics thông thường mà còn mang tính cách mạng trong việc tích hợp công nghệ hiện đại để quản lý toàn bộ chuỗi cung ứng một cách hiệu quả.
Điểm mạnh của mô hình 5PL là khả năng kết nối và đồng bộ hóa các dịch vụ logistics qua một hệ thống công nghệ thông tin thống nhất. Các thành phần quan trọng của hệ thống này bao gồm:
- Hệ thống quản lý đơn hàng (OMS): Hỗ trợ xử lý và theo dõi toàn bộ đơn hàng từ khi tạo đến khi giao đến khách hàng.
- Hệ thống quản lý kho hàng (WMS): Đảm bảo việc lưu trữ, sắp xếp và vận hành kho bãi diễn ra chính xác, hiệu quả.
- Hệ thống quản lý vận tải (TMS): Tối ưu hóa các tuyến đường vận chuyển, giảm chi phí và đảm bảo giao hàng đúng hẹn.
Ví dụ: Một nông trại trái cây tươi A bán sản phẩm trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada. Các sàn này chính là những đơn vị cung cấp dịch vụ logistics 5PL. Họ không chỉ cung cấp nền tảng bán hàng mà còn hỗ trợ quản lý toàn diện các khâu logistics như lưu trữ hàng hóa, vận chuyển và xử lý đơn hàng. Nhờ đó, nông trại A có thể tập trung hoàn toàn vào việc sản xuất và phát triển sản phẩm, trong khi toàn bộ chuỗi cung ứng đã được tối ưu hóa bởi 5PL.
3PL và 4PL đều là những mô hình logistics hiệu quả, giúp doanh nghiệp giảm tải công việc và nâng cao năng lực cạnh tranh. Trong khi 3PL cung cấp các dịch vụ hậu cần cụ thể, 4PL lại quản lý toàn bộ chuỗi cung ứng. Tùy theo nhu cầu, doanh nghiệp có thể lựa chọn mô hình phù hợp để tối ưu hóa hoạt động logistics.
